Kasteel Rijswijk, Provincie Gelderland, NEDERLAND. Gelegen bij het dorp Groessen is Kasteel Rijswijk een herenhuis uit de 14e eeuw. Hoewel beduidend gewijzigd in de 19e eeuw, bewaart het kasteel een aantal originele elementen, zoals de dikke muren, de overblijfselen van de toren, de gewelfde kelder en de trappen. Het is sedert 1966 als Nationaal Monument geclassificeerd. De instandhouding van het herenhuis is in de afgelopen jaren ernstig verslechterd. In 2012 heeft de Nederlandse Regering een plan aangekondigd om een snelweg te bouwen dwars door deze locatie heen en dit dan ten koste van het kasteel. Bond Heemschut en de Nederlandse Kastelenstichting, die gezamenlijk de kandidaatstelling voor het ‘7 Most Endangered 2016’ programma hebben ingediend, bepleiten sterk een wijziging van het tracé van de snelweg te maken, zodat het Kasteel Rijswijk bewaard en hersteld kan worden voor een nieuwe functie die de snelweg niet in de weg staat. Het kasteel zou vrije tijd faciliteiten kunnen bieden of een klein museum kunnen herbergen.
Archeologische plaats Ererouyk en het dorp Ani Pemza, ARMENIË
Gelegen op een rotsachtig plateau dichtbij de Turks/Armeense grens, Ereouyk was ooit een van de meest belangrijke centra voor geloofsaanbidding in de regio. Alhoewel in de laatste twee decennia enig restauratie werk heeft plaats gevonden, blijft de 6e-eeuwse basiliek onder ernstige bedreiging. Het daaromheen gelegen archeologische gebied loopt het risico verloren te raken voordat het uitgebreid bestudeerd kan worden. Het Centre for Studies and Documentation of Armenian Culture in Italië (CSDCA), hetgeen de kandidaatstelling voor de ‘7 Most Endangered 2016’ heeft ingediend, stelt een multidisciplinair project voor om deze plaats te bestuderen en rehabiliteren, en om daarna een transnationaal archeologisch park langs de Akhurian Rivier te creëren. Het dorp Ani Pemza, gebouwd in 1926 en gelegen op een afstand van een paar honderd meter, kan dan als cultureel toerisme centrum dienen, en aldus bijdragen aan de socio-economische verrijzenis van het gebied.
Het Paleis van Justitie in Brussel, BELGIË
Het Paleis van Justitie, zetel van België’s hoogste gerechtshof, was het grootste gebouw dat in Europa in de tweede helft van de 19e eeuw tot stand gekomen is. Ontworpen door de Belgische architect Joseph Poelaert, werden voor dit monumentale voorbeeld van eclectische architectonische stijl de meest geavanceerde industriële ijzer constructies gebruikt. Ondanks deze buitengewone bouwkindige, historische en civiele waarden, is het gebouw ondergewaardeerd gebleven. De steigers die zo’n 30 jaar geleden aan de voorfaçade en de portico werden aangebracht, zijn nu roestig en zinloos geworden. Hele delen van het paleis staan leeg, terwijl andere kantoren worden ingehuurd in nabijgelegen gebouwen om de juridische taken te vervullen. De nominatie voor de ‘7 Most Endangered 2016’ is door Onroerend Cultureel Erfgoed gedaan. Uitgebreide (inter)nationale kennis en steun zijn nodig om het gebouw, dat ook op de 2016 World Monuments Watch lijst staat, te herstellen.
Patarei Zeefort in Talinn, ESTLAND
Gebouwd in 1840, het Partarei Zeefort is het grootste verdedigingscomplex in klassieke stijl in Estland. Tussen 1920 en 2005 heeft het fort gediend als gevangenis voor politieke gevangenen. Heden te dage is de locatie een “lieu de mémoire” en een krachtig symbool van de nationale weerstand zowel tegen het Communistische als het Nazi regiem. De grootste bedreiging voor dit complex is de snelle verslechtering ten gevolge van het harde klimaat en het gebrek aan onderhoud. Verscheidene delen zijn al gesloten om veiligheidsredenen. De Estonian Heritage Society, die de kandidaatstelling voor ‘7 Most Endangered 2016’ heeft ingediend, stelt voor dit grote ensemble te regenereren en te hergebruiken als museum complex, centrum voor creatieve industrieën, hotel, of kantoren en appartementen. Patarei beidt het potentieel een belangrijke toeristen attractie in het Baltische Zee gebied te worden, zulks in combinatie met het naburige Talinn Seaplane Harbour (een Grand Prix winnaar van de EU prijs voor cultureel erfgoed / Europa Nostra Award in 2013), de Oude Stad van Talinn en ook met het Suomenlinna Fort in Helsinki.
Helsinki-Malmi Vliegveld, FINLAND
Gebouwd midden in de 30er jaren in de functionalistisch architectonische stijl, is het Helsinki-Malmi Vliegveld een van de best bewaarde, nog actieve vooroorlogse internationale vliegvelden ter wereld. Met circa 40.000 landingen per jaar is Malmi het drukste vliegveld in Finland na Helsinki-Vantaa International. De terminal en hangar zijn in goede staat dankzij correct onderhoud door de jaren heen. Het vliegveld wordt nu echter ernstig bedreigd door een nieuw ontwikkelingsproject. Het nieuwe Algemene Plan van de Stad Helsinki stelt dat het gebied gebruikt moet worden voor de ontwikkeling van woningen, die in de vroege jaren 2020 gebouwd zouden worden. Europa Nostra Finland, gesteund door de Friends of Malmi Airport (FoMA) heeft de kandidaatstelling voor de ‘7 Most Endangered 2016’ voorgesteld, met de argumentatie dat het gebied kan dienen als een trainings en commercieel vliegveld met als toegevoegde waarde cultureel toerisme en ‘free-schedule services’, die anders niet beschikbaar zijn in een radius van 150 km.
Colbert Draaibrug in Dieppe, Normandië, FRANKRIJK
Tijdgenoot van de Eiffel Toren en geconstrueerd met dezelfde bouwtechniek en materialen (gepuddeld ijzer), de Colbert Brug is de laatste grote draaibrug die nog steeds aangedreven wordt door het oorspronkelijke hydraulische mechanisme. Iedere dag passeren 12.000 voertuigen en 1.800 voetgangers de brug. In 2014 heeft het Syndicat Mixte du Port de Dieppe (SMPD), eigenaar van de brug, besloten de brug uit1889 te vervangen door een nieuwe constructie. Op haar beurt heeft Dieppe’s Comité ter Bescherming van de Colbert Brug aangetoond dat restauratie van de brug technisch en financieel haalbaar is, en zelfs dat dit uitgevoerd zou kunnen worden tegen aanzienlijk lagere kosten dan die in het plan van de SMPD. De Fondation du Patrimoine, die de brug heeft aangediend voor de ‘7 Most Endangered 2016’, stelt restauratie van de brug en modernisatie van het mechanisme voor.
Kasteel in Divitz, Mecklenburg-Vorpommern, DUITSLAND
Kasteel Divitz is een historisch grachtenkasteel in noord Duitsland. Het oudste nog bestaande deel van het herenhuis dateert uit de 15e eeuw, terwijl de huidige aanblik het resultaat is van verschillende verbouwingen van 1785 tot de jaren 1850. De tuin van 12 hectares is een typisch voorbeeld van een 19e eeuwse landschap tuin. Na vele jaren van verwaarlozing is het landgoed in een slechte staat van instandhouding. Volgens een concept studie in opdracht van de Commissaris voor Cultuur en de Media (BKM) van de Federale Regering, bezit Kasteel Divitz alle eigenschappen van een nationaal belangrijk monument dat prompte maatregelen tot herstel rechtvaardigt. De studie stelt voor het kasteel te herstellen en te veranderen in een “excursie kasteel” met een museum, een hotel en een zomer theater. De nominatie is door Europa Nostra Deutschland ingediend.
Kampos van Chios, GRIEKENLAND
De Kampos van Chios is een semiboers gebied binnen de stadsgrens, dat een voorbeeld is van de co-existentie van Byzantijnse, Genueze en lokale bouwkundige stijlen en invloeden. Het bestond voornamelijk uit meer dan 200 boerderijen met boomgaarden (typische agro-eco-systemen), herenhuizen en kerken. Het nog bestaande stedelijk gebied bevat gebouwen uit de 14e tot 18e eeuw en neoklassieke gebouwen uit het begin van de 20e eeuw. Het gebied is onder permanente bedreiging omdat de eigenaars niet in staat zijn hun eigendommen te onderhouden en door oneigenlijk gebruik en voorzieningen voortkomend uit het 2008 Stadsplan voor Chios. Elleniki Etairia – Society for Environment and Cultural Heritage in samenwerking met de Society of Friends of the Kampos of Chios heeft het gebied ingediend als kandidaat voor de ‘7 Most Endsangered 2016’, en heeft daarbij een aantal acties voor de instandhouding en verbetering ervan voorgesteld.
Lagune van Venetië, ITALIË
Met zijn 550 km² is de Lagune van Venetië de beroemdste lagune in Europa en een van de meest belangrijke ecosystemen in het Middellandse Zee gebied. Zij wordt beschermd door een serie EU en nationale voorschriften en staat sedert 1987 – tezamen met de stad Venetië – op de UNESCO Wereld Erfgoed lijst. Ondanks dit alles wordt de Lagune zeer ernstig bedreigd – toenemende verkeersstromen, vooral van enorme container en cruise schepen, baggeren van steeds diepere kanalen, erosie van het zeebed en de zout moerassen, vervuiling en industriële visvangst – die haar ongeschondenheid en daadwerkelijk bestaan bedreigen, en zodoende de stad Venetië in gevaar brengen. De nominatie voor de ‘7 Most Endangered’ is gedaan door Italia Nostra, dat een aantal korte en lange termijn maatregelen heeft voorgesteld voor de acuut benodigde bescherming van de Lagune van Venetië.
Y-blok, Regeringswijk, Oslo, NOORWEGEN
Het H-blok (1958) en het Y-blok (1969), die een geheel vormen en beide ontworpen zijn door de Noorse architect Erling Viksjø, zijn goede voorbeelden van modernistische architectuur in Noorwegen. De bouwtechniek is eveneens uniek. Het Y-blok is beroemd vanwege zijn belangrijke muurschilderingen door Pablo Picasso. De Regeringswijk was een van de doelwitten tijdens de terroristische aanvallen op 22 juli 2011. Het Noorse Kabinet heeft besloten het bestaand gebied te herontwikkelen, maar het Y-blok te slopen onder aanvoering van het argument dat het blok over een weg gesitueerd is en daarom een veiligheidsrisico inhoudt. The nominatie voor de ‘7 Most Endangered 2016 is ingediend door Fortidsminneforeningen – the Society for the Preservation of Norwegian Ancient Monuments, die de opinie is toegedaan dat het ook mogelijk is met behoud van het Y-blok de veiligheid van de Regeringswijk te versterken en zodoende de ruimtelijkheid van dit stadsdeel.
Valflores Paleis en landgoed, omgeving Lissabon, PORTUGAL
Het Valflores Paleis (1558) is een fraai voorbeeld van de 16e-eeuwse woonarchitectuur in Portugal en zeldzaam vanwege zijn Renaissance stijl kenmerken. Als onderdeel van een 4.5 hectare groot landgoed, is het paleis opvallend gelegen in Santa Iria de Azoia, dichtbij het Tagus estuarium. Ondanks zijn classificatie als een ‘Property of Public Interest verkeert het paleis tegenwoordig in erbarmelijke toestand. Het merendeel van de tien bogen en Toscaanse zuilen van de loggia in de zuidelijke façade zijn ingestort. De historische tuin en het aquaduct die ook tot het landgoed behoren, behoeven urgente reparatie. Het Centro Nacional de Cultura heeft de nominatie tot ‘7 Most Endangered 2016’ ingediend. Na restauratie zou het geheel kunnen dienen als een cultureel centrum met een school voor ambachten en een klein museum, en zo de socio-culturele samenhang bevorderen en het paleis weer een positie geven in de stedelijke ontwikkeling van de regio.
Klooster van St. Antonius van Padua, Extremadura, SPANJE
Het Franciscaanse Klooster van St. Antonius van Padua, dat in het dorp Garrovillas de Alconétar ligt, was eeuwenlang een veelbetekenend religieus en cultureel centrum in westelijk Spanje. Het is gebouwd in de 15e eeuw en is sterk aangepast en uitgebreid in het midden van de 17e eeuw, en heeft een Gotische kerk en een Renaissance klooster. Alhoewel het als ‘Monument of Cultural Interest’ werd geclassificeerd in 1991, is het Klooster nu in een verregaande staat van verval. De kandidaatstelling voor de ‘7 Most Endangered 2016’ is door Hispania Nostra ingediend met een noodplan voor reparatie gebaseerd op vrijwilligerswerk onder leiding van ervaren experts. Met dit voorstel hoopt Hispania Nostra niet alleen de autoriteiten op verschillende regeringsniveaus te mobiliseren om het herstel van dit monument uit te voeren, maar ook een voorbeeld te stellen voor soortgelijke situaties in het hele land.
Oude Stad van Hasankeyf en omgeving, TURKIJE
De 12.000 jaar oude nederzetting van Hasenkeyf ligt op de oever van de Tirgis rivier in zuidoostelijk Turkije. Van Neolithische grotten tot Romeinse ruïnes en Middeleeuwse monumenten is Hasankeyf een levend museum van epische proporties. Ondanks deze exceptioneel rijke multiculturele geschiedenis en erfgoed, zal 80 procent van Hasankeyf onder water worden gezet als de Ilisu hydroelectrische dam wordt gebouwd volgens plan. Er bestaat geen internationaal erkende opzet om de monumenten te verplaatsen en bewaren. De meest urgente actie houdt in een onafhankelijk strategisch plan te ontwerpen dat een balans vormt tussen conservering en duurzame ontwikkeling. Hasankeyf is aanbevolen voor de ‘7 Most Endangered 2016’ door de Cultural Awareness Foundation, en hun campagne wordt door een reeks nationale en internationale organisaties gesteund.
Mavisbank House, omgeving Edenburgh, Schotland, VK
Ontworpen door de Schotse architect William Adam en Sir John Clerk of Penicuik, de eigenaar van het huis, is Mavisbank (1726) een van de belangrijkste bouwwerken in vroeg 18e eeuws Schotland. In essentie is het een villa in de stijl van Palladio, maar aangepast voor noord Europese condities, met een centraal blok en twee paviljoens die een buitengewoon pittoreske compositie vormen. Ondanks het historische en architectonische belang is het huis in een verregaande staat van bouwvalligheid en kan een groot deel instorten. Hopelijk zal de nominatie door de Mavisbank Trust voor de ‘7 Most Endangered 2016’ bijdragen dat de desbetreffende autoriteiten aandacht geven om de moeilijke problemen van eigendom en toegang op te lossen, zodat de Trust voortgang kan maken met het werk om een economisch verantwoorde oplossing te vinden voor het herstelde gebouw, dat als een instelling voor de gemeenschap zou kunnen dienen.
Achtergrond informatie
Europa Nostra is de pan-Europese federatie van erfgoed NGO’s, gesteund door een uitgebreid netwerk van publieke instellingen, privé ondernemingen en individuen. De organisatie beslaat 40 landen in Europa en is de stem van de burgermaatschappij die zich inzet voor de bescherming en de promotie van het Europese culturele en natuurlijke erfgoed. Europa Nostra is opgericht in 1963 en wordt tegenwoordig erkent als het meest representatieve erfgoed netwerk in Europa. Plácido Domingo, de wereldberoemde operazanger en dirigent, is voorzitter van de organisatie. Europa Nostra voert campagne ter bescherming van Europa’s bedreigde monumenten, locaties en landschappen, met name door middel van het ‘The 7 Most Endangered’ programma. Uitmuntendheid wordt geprezen door de EU Prijs voor Cultureel Erfgoed / Europa Nostra Awards. Europa Nostra draagt ook bij aan het formuleren en de invoering van Europese strategieën en politiek betreffende erfgoed, door middel van een gestructureerde dialoog met Europese instellingen en de coördinatie van de Europese Erfgoed Alliantie 3.3. In 2014 ontving de organisatie een EU toelage uit het ‘Creative Europe’ programma om het 3-jaar netwerk project ‘Mainstreaming Heritage’ in Europe te ondersteunen
Het European Investment Bank Institute (EIBI) steunt Europese initiatieven voor het algemeen goed. Het instituut werd in januari 2012 opgericht om als katalysator te dienen voor sociale, culturele, opvoedkundige en onderzoek activiteiten die gericht zijn op de economische en sociale ontwikkeling in Europa. Meer informatie over de activiteiten van het instituut kan verkregen worden op de website http://institute.eib.org/
De Council of Europe Development Bank (CED) is “de sociale bank van Europa”. Het is een multilaterale ontwikkelingsbank met 41 lidstaten, en vormt een belangrijk instrument voor de solidariteit politiek in Europa. Behoud van het Europese culturele erfgoed is een deel van haar mandaat.
Creative Europe is het nieuwe EU programma ter ondersteuning van de culturele en creatieve sectoren, teneinde deze in staat te stellen hun bijdrage aan banen en groei te vergroten. Met een budget van € 1.46 miljard voor 2014-2020 ondersteunt het programma organisaties op het gebied van erfgoed, podiumkunsten, schone kunsten, interdisciplinaire kunst, publiceren, film, TV, muziek, en video spellen, als ook tienduizenden kunstenaars, culturele en audiovisuele deskundigen. Financiering stelt het programma in staat in geheel Europa ondersteuning te geven, nieuwe doelgroepen te bereiken en de vaardigheden te ontwikkelen die in het digitale tijdperk noodzakelijk zijn.