De meeste oude culturen bouwden hun astronomische observatoria, tombes, tempels, pyramiden etc. zodanig dat uitgelijnd waren met de zonnewendes en de equinoxen. Ook de Maya’s hadden inzicht in het cyclische karakter van de tijd, getuige hun uitgebreide kalendertellingen gekoppeld aan de voor hun belangrijkste god, de Zon (Kin). Daarom hielden de Maya's zich sterk bezig met de hemel en de bewegingen van de planeten. Na onderzoek van Maya steden door archeologen is duidelijk geworden dat het ontwerp en de ligging van de tempels en piramiden, zoals die van Chichén-Itza, ook voor dit volk uitermate belangrijk was en op een of andere wijze gebaseerd waren op astronomie en astrologie.
De deuropeningen en dakkammen werden dusdanig gebouwd dat men de opkomst, de hoogste stand en de ondergang van bepaalde sterren kon observeren. Naast de Zon en de Maan lag hun interesse vooral bij de Plejaden-sterrengroep en Venus. Venus, die vóór de zon opkwam en na de zon onderging, werd als tweeling van de zon en als oorlogsgod beschouwd.
Door hun kennis van astronomie konden priesters seizoenen en een zons- of maanverduistering voorspellen. Dit gaf hen natuurlijk enorm veel macht en aanzien.
Het centrum van onze Melkweg, ons galactisch stelsel,is in principe een soort zwart gat, vergelijk het met de lange tunnelvorm van een orkaan met niets in het midden. De Maya’s noemden dit centrum de Hunab K'u, de enige levende en ware God, de allergrootste der goden, het hart van de Melkweg, de kosmische baarmoeder, de Ene Bron, de Ene Brenger van Maat en Beweging. Hij had in hun ogen geen vorm, hij was zo groot dat hij geen lichaam had waarmee hij geportretteerd kon worden.
In de transformatie theorieën wordt er van uit gegaan dat de oude Maya’s begrepen dat ons zonnestelsel in 2012 op één lijn komt te staan met het centrum van de Melkweg. Door het veelvuldig voorkomen van vier- en achtpuntige kruizen in hun kunstwerken, artefacten en symboliek gelooft men dat de Maya’s astronomische kennis hadden van het Aard Kruis en het Galactisch Kruis, gevormd door de ecliptica en de equinoxen.