De ruïnes van Qumran of Kirbet Qumran (Hebreeuws: חירבת קומראן‎, Arabisch: خربة قمران‎ - Khirbet Qumran) liggen ongeveer anderhalve kilometer van de noordwestoever van de Dode Zee, vlak bij de Israëlische nederzetting en kibboets Kalya.

In de buurt van de ruïnes bevinden zich elf grotten, waarin de Dode Zee-rollen zijn gevonden, waaronder zich, naast afschriften van niet-Bijbelse religieuze boeken, de oudste handschriften van het Oude Testament bevinden die we kennen. Over het algemeen wordt aangenomen dat de bewoners van het vroegere dorpje de rollen in de grotten hebben verborgen.

Qumran-sekte
Er is algemene consensus in de wetenschappelijke wereld dat tussen ongeveer 140 v.Chr. en 68 n.Chr. de nederzetting werd bewoond door een tak van de Essenen. Deze wordt "Qumran-sekte" of ook wel "Dode Zee-sekte" genoemd en was een soort kloosterorde. Verschillende Dode Zee-rollen beschrijven hun kloosterregels, zoals de "Gemeenschapsregel" (1QS), de "Regel van de Gemeente" (1QSa) en de "Regel van de Zegenspreuken" (1QSb). Na de eerste opgravingen was de schatting dat er tussen de 150 en 200 inwoners zouden hebben gewoond. Recenter onderzoek suggereert een inwonersaantal tussen de 300 en 400.

Alternatieve theorieën

Kloostersekte?
Volgens sommige onderzoekers laten de archeologische vondsten van Qumran niet het beeld zien van een ascetische, wereldmijdende kloosterbevolking. Zo zijn er luxe voorwerpen gevonden en op de grote begraafplaats overblijfselen van vrouwen en kinderen. Er zijn echter diverse theorieën om deze te verklaren.[3] De meest waarschijnlijke verklaring is dat gedurende het meer dan 100-jarige bestaan van de sekte, zij jaarlijks werden bezocht door overige leden van de Essenen.[4] Er zijn - in verhouding met resten van mannen - te weinig resten van vrouwen en kinderen gevonden om te veronderstellen dat het een "gewoon" dorp was.

Verband met de rollen?
Degenen die betwijfelen of Qumran bewoond werd door een Esseense kloosterorde, twijfelen er ook aan of de samenleving in Qumran iets met de Dode Zee-rollen te maken had. Zij suggereren dat de rollen uit de tempel van Jeruzalem afkomstig waren en in de woestijn in veiligheid gebracht toen een Romeinse belegering van Jeruzalem onafwendbaar leek. Van de honderden gevonden boekrollen zijn er maar twaalf waar één en dezelfde hand aan gewerkt heeft, wat er volgens hen op wijst dat de meeste niet in Qumran zijn vervaardigd. Sommigen wijzen op verschillen tussen wat we weten over de Essenen en de inhoud van de Dode Zee-rollen. De Essenen waren bijvoorbeeld pacifistisch en dit spreekt niet uit alle rollen.

De grootste moeilijkheid met deze afwijkende theorieën dat ze geen bevredigend alternatief geven op vragen als: wie woonden dan wel in Qumran? op wie zijn de "Gemeenschaprsregel" en vergelijkbare kloostervoorschriften dan wel van toepassing en waar woonden zij? Het enige alternatief van een Joodse kloostersekte dat de geschiedenis ons biedt, zijn de Therapeutae, maar die leefden in Egypte.