De hoofdstad van een land, (deel)staat of provincie is meestal de stad waar de regering of het bestuur van het gebied zetelt.[1] Over het algemeen fungeert de hoofdstad ook als de plaats waar het parlement, het Hooggerechtshof en de woning van het staatshoofd gevestigd zijn. Bij een gemeente spreekt men vaak van een hoofdplaats in plaats van een hoofdstad.

Een stad kan uiteraard de hoofdstad van verschillende bestuurlijke eenheden zijn; zo is Brussel de hoofdstad van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, van Vlaanderen, van de Franse Gemeenschap, van België en de facto ook van de Europese Unie (zie Brussel als Europese hoofdstad).

Een hoofdstad heeft soms dezelfde naam als het gebied – dit komt vooral bij provinciën vaak voor, maar soms ook bij landen. Voorbeelden zijn de Nederlandse provincies Groningen en Utrecht, de Belgische provincies Antwerpen, Luik en Namen en de meeste provincies van Spanje. De hoofdstad van het land Luxemburg heet ook Luxemburg. Soms heeft de naam van de hoofdstad een extra toevoeging: Mexico-Stad (of México, D.F.), Andorra la Vella.

Het komt ook voor dat er een stad bestaat met dezelfde naam als het gebied, terwijl een andere stad de hoofdstad is: de hoofdstad van Belize is niet Belize City maar Belmopan, de hoofdstad van de staat New York is niet New York City maar Albany en de hoofdstad van County Kildare is niet Kildare maar Naas.