De Sagrada Família (Catalaans) of Sagrada Familia (Spaans), voluit Basílica i Temple Expiatori de la Sagrada Família, is een basiliek in Barcelona, Spanje naar een ontwerp van Antoni Gaudí. De naam betekent Heilige Familie.
Sinds het leggen van de eerste steen in 1882 wordt tot op de dag van vandaag voortdurend aan de kerk gebouwd. Tijdens de Spaanse Burgeroorlog heeft de bouw een paar jaar stilgelegen.
De huidige officiële opleveringsdatum is in 2026]; de bouwdirectie houdt het erop dat het gebouw "klaar zou kunnen zijn ergens in het eerste derde van de 21ste eeuw". Meer info over de Sagrada Família
De snelheid waarmee de bouw vordert, is voor een groot deel afhankelijk van de hoeveelheid giften die bezoekers binnenbrengen. De bouw duurt inmiddels al zo lang, dat voltooide gedeelten al zijn aangetast en gerenoveerd moeten worden, hetgeen overigens niet ongebruikelijk is bij de bouw van kerken van dit formaat. Hoewel de kerk nog niet klaar is, werd zij al wel tot basiliek gewijd, op 7 november 2010 door paus Benedictus XVI.
Meer info over de Sagrada Família
Architect Gaudí ontwierp naast deze basiliek meerdere andere karakteristieke bouwwerken in Barcelona, onder meer Casa Batlló en Park Güell. Omdat Gaudí voorganger is van het Catalaans modernisme, is de basiliek daar nu het belangrijkste symbool van. Het Catalaans modernisme is nauw verwant aan de Jugendstil en dient dus niet verward te worden met het Modernisme.
De opdracht
Het idee voor een kerk was afkomstig van een boekhandelaar, Josep María Bocabella, die in 1866 de Asociación Espiritual de Devots de San José oprichtte (Geestelijke Vereniging van Liefhebbers van St. Jozef). Dit deed hij om het katholiek geloof in het algemeen en om Sint Jozef in het bijzonder te beschermen tegen de ontkerstening in die tijd. Na talloze donaties kocht Bocabella een stuk grond van 12.800 vierkante meter in het blok dat door de straten Marina, Provença, Mallorca en Sardenya wordt afgebakend. Francisco de Paula del Villar bood vervolgens aan om kosteloos plannen voor de kerk te maken. Hij ontwierp een kerkgebouw in de voor die tijd gangbare neogotisch stijl. Del Villar begon in 1882 met de bouw van de crypte, maar na een jaar kreeg hij ruzie met zijn opdrachtgever en werd ontslagen.
Via Juan Martorell ontving Gaudí de opdracht. Hij heeft de crypte volgens de originele ontwerpen van Del Villar afgemaakt, maar hierna heeft hij zijn eigen ideeën erop losgelaten. Gaudí vormde Del Villars ontwerp van een op een Latijns kruis gebaseerde kruiskerk met een driebeukig schip en een enkelbeukig transept om naar een kerk met een vijfbeukig hoofdschip en een driebeukig dwarsschip.
De Sagrada Família wordt door velen gezien als hét meesterwerk van Gaudí. Hij heeft al zijn opvattingen over architectuur erin samengevat. Tijdens de bouw stond Gaudí erop dat hij van alles op de hoogte gehouden werd. De ambachtslieden leidde hij zelf op[bron?], hij hield alle details in de gaten en bleef zijn ideeën steeds veranderen tot de stijl niet gotisch meer te noemen was.
Bron: Original title: Barcelona, Gaudi y la Ruta del Modernismo,2001 LOFT publications Barcelona, 2005 Librero b.v. (Dutch edition), Barcelona en Gaudi, het modernisme Modernism.
Het is tevens zijn laatste werk. Hij werd zo opgezogen in het werk aan deze kerk dat hij na 1914 geen andere opdrachten meer aannam. Hij wijdde er de laatste jaren van zijn leven aan en tegen het einde van zijn leven woonde hij zelfs enige tijd op de bouwplaats. In 1926 kreeg Gaudí een fataal ongeluk: hij werd overreden door een tram en overleed enige dagen later. Hij werd begraven in de crypte van "zijn" kerk.
De bouw
In 1881 is de opdracht aan Francisco de Paula del Villar gegeven. In 1885 is deze overgedragen aan Gaudí. Gaudí dacht oorspronkelijk het gebouw in tien jaar af te hebben maar na een paar jaar zag hij in dat dit onmogelijk was. Hij heeft bij leven een aantal ontwerpen, maquettes en tekeningen gemaakt die na zijn overlijden in 1926 door zijn opvolgers als leidraad gebruikt konden worden. De bijzondere wijze waarop Gaudí bij leven werkte en daarbovenop nog eens het verloren gaan van het merendeel van zijn ontwerpen en maquettes in een brand in 1936 tijdens de Spaanse Burgeroorlog, maakte echter dat er van al zijn oorspronkelijke ideeën en aanwijzingen weinig overgebleven is. Toen de bouw na de brand werd voortgezet, moest men met behulp van de restanten uit de brand en van wat men zich herinnerde proberen het ontwerp te reconstrueren. De nieuwere geveldelen van de kerk verschillen duidelijk van de oudste, de oostgevel.
Na Gaudí zijn de volgende architecten bij de bouw betrokken geweest: Francesco Quintana, Puig Boada, en Lluís Gari. De beeldhouwwerken zijn toen verder gemaakt door J. Busquets en de façades door Josep María Subirachs. Anno 2011 is de bouw van de kerk nog steeds niet voltooid. Verwacht wordt dat de gehele kerk rond 2026 af zal zijn.
Behalve het gebouw zelf, is het feit dat het nog niet af is een belangrijk deel van de attractie. Toeristen die de Sagrada Família bezoeken vergapen zich aan de gedeeltes die al voltooid zijn, maar ook aan het spectaculaire gezicht van hijskranen, hoogwerkers en de meer dan 100 arbeiders die dagelijks in de kerk aan het werk zijn.
Chronologie
1866: Josep Bocabella i Verdaguer richt de Vereniging van Vereerders van de Heilige Josef op.
1875: Er worden plannen gemaakt voor een kathedraal/basiliek naar voorbeeld van die in Loreto in Italië.
1877: De architect Francisco de Paula del Villar biedt aan gratis een ontwerp te maken.
1881: De Geestelijke Vereniging Sint-Jozef koopt het terrein waar de Sagrada Família komt te staan.
1882: De eerste steen wordt gelegd op de feestdag van Sint Jozef.
1883: Gaudí neemt de leiding over de bouw over, Del Villar neemt ontslag.
1884: De bouw van de crypte start (dit zou duren tot 1887).
1885: De eerste kapel in de crypte (gewijd aan St. Jozef) wordt ingewijd.
1891: De crypte wordt voltooid en ingewijd, de bouw van de oostfaçade begint.
1893: De muren en torens van de apsis zijn klaar.
1896: Wijziging van de plattegrond van de klokkentoren aan de oostkant van vierkant naar cilindervormig.
1900: De ornamenten aan de oostgevel worden afgemaakt; de klokkentorens zijn inmiddels 32 meter hoog.
Rond 1906: De definitieve versie van het algemeen ontwerp van het gebouw is klaar, en iedereen stort zich op de bouw van het Geboorte-gedeelte; vertragingen in de bouw wegens geldgebrek eisen hun tol.
1914: De bouw wordt stilgelegd wegens gebrek aan fondsen: er is inmiddels 3,3 miljoen peseta's aan de bouw gespendeerd. Gaudí vervaardigt een gipsmodel van de gehele kathedraal.
1918: Het ontwerp van de Geboortefaçade is klaar (de 'Passiegevel' aan de westzijde).
1925: De klokkentoren, gewijd aan Sint Barnabas, is klaar.
1926: Gaudí sterft en wordt in de crypte begraven.
1927-1930: De resterende drie klokkentorens aan de oostgevel worden afgemaakt.
1936: Een brand in crypte verwoest deels het archief met bouwtekeningen en modellen.
1954: Men start met de bouw van de fundamenten voor de westgevel.
1976: Vijftigste sterfdag van Gaudí, de torenspitsen van de westgevel zijn klaar.
1978: De bouw van de Passiefaçade wordt afgerond.
1985: Voltooiing van de details van de westgevel.
2004: Ongeveer 2,26 miljoen mensen hebben de kerk bezocht.
2005: Het door Gaudí gebouwde deel wordt door UNESCO tot werelderfgoed verklaard.
2007: Er blijkt dat de Sagrada Família gebouwd is zonder bouwvergunning.
2008: De overkapping van de centrale beuk zou gereed moeten zijn.
2010: Op 7 november wijdt paus Benedictus XVI de Sagrada Família in als basiliek[5].
2011: Op 19 april wordt brand gesticht door een verwarde man; alle 1.500 aanwezige toeristen worden geëvacueerd, maar de schade blijkt mee te vallen.
2026: Het jaar waarop gepland was dat de gehele Sagrada Família af is (deze plannen zijn weer bijgesteld en aan voltooiing wordt getwijfeld).
Het ontwerp
De kerk is nog altijd in aanbouw; aan sommige delen van de hoofdconstructie moet nog worden begonnen. Een nog niet gebouwde vieringtoren van 170 meter hoog, omringd door vier kleinere torens, zal Christus tussen de evangelisten voor moeten gaan stellen. De kerk wordt net enkele meters lager dan de Montjuïc, de hoogste heuvel in de stad. Gaudí heeft dit naar eigen zeggen gedaan uit respect voor de Schepper: hij wil die met zijn gebouw niet in hoogte overstijgen. Een goed voorbeeld van de invloed van -voor die tijd- moderne techniek in het oorspronkelijk ontwerp van de kerk is het licht dat uit het kruis op de hoogste toren over Barcelona zal moeten gaan schijnen als een vuurtoren.